2020 yılının başından bu yana görülmemiş şekilde değer kazanan ikinci el otomobiller ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Seyirci, merakla beklenen soruları cevapladı.

2. EL ARAÇ FİYATLARI NEDEN ARTIYOR?
Öncelikle olağan olmayan bir süreç yaşıyoruz. Covid-19 virüsünün ülkemize girişi ile birlikte başlayan hareketlilik fiyatlarda yükseklemeye neden oldu. Ancak 2020 Ocak aylarına dönersenk aslında artış hareketi kısmen kıpırdamaya başlamıştı. Çünkü otomobil satıcıları fabrikalara yeni siparişleri %50 azaltarak verirken, 2019 yılı sonunda da renta-car, turizm taşımacılığı yapan firmalar gibi filoya sahip kuruluşlar ise araçlarını yenilemedi. Nedeni, ekonomik daralma ve belirsizlik. Hal böyle olunca 2. el piyasasına girmesi gereken yeni araçlar piyasaya düşmedi. Bu da Ocak ayından itibaren fiyatların tetiklenmesine neden oldu.

Covid-19 ile birlikte başlayan bireysel otomobil ihtiyacı ise fiyatların çıldırmasına, sıfır otomobillerin shoroomlarda olmaması ise ikinci el araçların sıfır oto fiyatlarını geçmesine neden oldu.

ARTMAYA DEVAM EDECEK Mİ?
Ülkemizde hükümet bu durumdan rahatsız oldu ki bu durum enflasyonu en direkt etkilemese de hayat pahalılığına ve aslında lüks olmayan otomobil satın alma  seviyesinin düşmesine neden oluyordu... Yani herkes fiyat ve kredilerin uygunluğu nedeni ile araç alabilecek durumda iken, şimdi ise sadece orta ve üst gelir grubu araç alabilecek duruma geldi. Hükümet 2. el araç satışında yetki belgesi gibi bazı kararlar aldı. En azından araç alıp satan vatandaşların fiyatı yükseltmesinin önüne geçmek ve vergi kaybını engellek istedi ancak devlet memurları, özellikle öğretmen ve polisler adeta galericiliğe soyundu. Bu durumu engelleyemeyen hükümet bu kez ithalatında azalaması, bütçe açığının kapanması için zaten satışların yoğun olduğu sıfır otomobil ÖTV oranlarına zam yaptı. Aslında bu durum bir şeyi tetiklemişti.

ÇITA AÇILDI VE KAPANACAK.
2. el araç fiyatları sıfır araç fiyatlarına yaklaşmış ve hatta geçmişti. Ancak fiyatların artışı daha fazla olmayacaktı. Çünkü ticaretin ruhuna aykırı olan bu durum aslında araç yokluğundan ve toplu taşıma kullanmamak için birden fazla araç satın almak isteyen talep fazlalığından kaynaklansa da, fiyatlar daha fazla yukarı çıkamazdı. Sonuçta kullanılmış araçlar, sıfır otomobil fiyatlarını geçemezdi, geçmemeliydi. Bazı az bulunan ve tercih edilen otomobillerde geçmesi ise bu aşamada bir nebze doğal karşılanabilirdi. Çünkü sıfırı olmayan ve muadilini de istemeyen marka-model takıntılılar bu fiyatlara katlandılar.

Tam fiyatlar yavaşlayıp fiyatlamalar oturacak derken fiyatları tetikleyen sıfır otomobil ÖTV zamları geldi. Sıfır ile 2. el oto fiyatları arasında daralan oran tekrar açıldı. Bu durum galericiler ve piyasayı yukarı taşımak isteyen aç gözlüler için yine fırsat oldu. Hükümet ithalatı düşürüp vergi kalemini artırdı ama bu kez ikinci el fiyatlarını ve araç fiyatlarını yukarılara taşıdı.

İKİNCİ EL ARAÇ FİYALARI NE OLACAK.
Tek cümle ile artmaya devam edecek. Çünkü sıfır ile 2. el arasındaki çıta-oran yine açıldı. Bu oran daralana kadar fiyatlar artacak. Sıfır otomobil almak için ciddi bedeller ödemek gerekli. Faiz oranları yükseldi, ülkede gelecek endişesi ekonomik anlamda devam ediyor, ''eski de olsan bir araç alayım'' düşüncesi alt gurup araçların fiyatlarını daha da tetikleyecek. Şu sıralar şu cümleyi çok duyarsınız. '' Paran varsa kelepir araç var alalım iyi kar edersin. 1 ay sonra sat en az 30 kağıt kar var.'' Araç fiyatı ne kadar dediğinde, ''400 bin lira olan aracı 360 bin liraya bırakacak.'' cevabını duyarsınız. İnsanların bir ömür bir arada göremediği paralar piyasada al-sat ticaretinde dönüyor. Yani parası olan parasına değer katıyor, fiyatların yükselmesine de en direkt katkı sağlıyor.

NE YAPILMALI?
Serbest piyasa ekonomisinde fiyatlara müdahale etmeniz kısıtlı. Ancak değer tespiti ve azami fiyat belirlemesi yapılabilir. Fakat bu durum iyi bir organizasyonu ve akılcı bir yönetimi gerektirir. Zira yüzlerce model var ve farklı yıl aralıklarında. Olmayacak duaya amin demenin bir anlamı yok. Sıfır otomobil üretimi artar ve piyasaya yeni ikinci el araçlar girerse fiyatlar yavaşlar. Durur demedim, yavaşlar. Çünlü döviz yerinde durmuyor.

FİYATLAR DÜŞER Mİ?
Bu en çok sorulan sorulardan biri. Acil ihtiyaçtan satılan araçlar 10-15 bin TL indirimli fiyatlara kadar satılır. Lüks grupta ise bu oranları döviz olarak not alın. Yani ''ben sıkıştım aracımı satayım'' dersen gidersin galericiye alacağı fiyat zaten bellidir. 100 bin liralık aracı ''50 bin liraya alayım'' demez.  90-95 bin liraya alır, 100 bin liraya satar. Kısa günün karı olur. Fakat geldiğimiz noktada o kadar çok araç pahalı fiyatlara satıldı ki yüz kişiden 5 kişi mecbur kalıp düşük fiyata aracını satsa bile, büyük çoğunluk mecbur kalmadıkça aracını düşük fiyata satmayacağı için fiyatlar 30-40 bin TL aşağısına asla inmez. Azalma 3-7 bin arasında olur. Bu ise ''piyasada fiyatların oturması'' deniyor. Kısaca sadece ½5 gibi bir oran mecburen zararına satış yapması fiyat düşmesi için yeterli değil. Yüz kişiden ½40 ı zararına araçlarını satarsa o zaman fiyatlar iner. Bu da mümkün gözükmüyor. 

Fiyatlar hala oturmadı. Sıfır otomobillerde bile oturmadı ki ikinci el fiyatları otursun. Çünkü dolar, euro oturmadı, sürekli hareket halinde koşuyor. Sadece otomobil değil tüm araçlarda fiyatlar arttı. Bunu sadece pandemiye bağlamakta doğru değil. Bir jeneratör almaya kalksanız fiyatlar 2 katı oldu. Forklift almak isteyin ne kadar arttığını görürsünüz. Otomobil fiyat artışında en göze batanı. Biz artık pahalı bir ülkeyiz. Buna alışacağız, uzun yıllar tekrar 2010 yılındaki alım gücüne erişmeyi bekleyeceğiz.

HALA ALIM-SATIMIN OLMASI ALIM GÜNÜNÜ GÖSTERMİYOR MU?
Bir kısım var ki kasalarında nakit problemi olmayanlar. Paranın yatarak veya fırsatları kollayarak büyüdüğü yegane bir dönemden geçiyoruz. Parasını büyütenler aynı zamanda piyasadaki hareketliliği sağlayan ve fiyatların artmasına neden olanlardır. Çünkü para büyümek ister.

ÖZETLE:
Bugün itibariyle 100 bin liraya aldığınız 'A' markası bir aracı, 2 ay sonra çok rahat 125 bin liraya satabiliyorsunuz. Bu da sektörün içindeki artışı ve değeri gösteriyor. Geçen hafta 'A' marka bir hafif ticari aracı 105 bin liraya alırken, şu an en iyi ihtimalle 117-118 bin liraya alabiliyorlar. Bunun sebebi sıfır araçtaki daralma ve ülkeye araç girememesi. İkinci elde tarihi çağı yaşıyoruz.